بازخوانی علمی حافظ در همدان
عضو هیات علمی گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه تهران و پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی با رویکردی انتقادی و مستند به حافظشناسی بر ضرورت تحلیل تاریخی، زبانی و متنی آثار حافظ تأکید کرد.
به گزارش دید روز، دکتر مهدی علیاییمقدم، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در همایش بزرگداشت حافظ در همدان با تأکید بر ضرورت تحلیل تاریخی، زبانی و متنی آثار حافظ گفت: حافظ را باید در بستر زمان خود و بر اساس منابع اصیل شناخت، نه در پرتو روایتهای ذوقی و فراتاریخی.
استاد دانشگاه با رویکردی مستند و انتقادی به حافظشناسی، سخنان خود را با تجلیل از علامه محمد قزوینی آغاز کرد و او را از بنیانگذاران پژوهش نوین در ایران دانست.
وی گفت: تصحیح علمی دیوان حافظ به کوشش قزوینی و دکتر قاسم غنی در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی، پایهای محکم برای مطالعات علمی در حوزه حافظشناسی فراهم کرد.
علیاییمقدم افزود: قزوینی چنان شیفته حافظ بود که هر شش ماه دیوان او را مرور میکرد و در نامهای به قاسم غنی نوشته بود: «معیار عقل و ادب افراد را باید در نسبت آنان با حافظ سنجید.
وی با اشاره به نسخهای از دیوان حافظ که در کتابخانه نورعثمانیه ترکیه نگهداری میشود و تنها ده سال پس از وفات شاعر کتابت شده، گفت: مقدمه منسوب به محمد گلاندام در این نسخه، تصویر دقیقی از جایگاه واقعی حافظ در زمان خود ارائه میدهد؛ جایی که او بیش از آنکه عارف شناخته شود، ادیبی برجسته و آگاه به علوم قرآنی و عربی بود.
این پژوهشگر تأکید کرد: بسیاری از تعابیر عرفانی و القاب مذهبی مانند «لسانالغیب» یا «قطبالسالکین» در قرون بعدی به حافظ نسبت داده شدهاند و در منابع معاصر او نشانهای از چنین تلقیای دیده نمیشود.
وی گفت: تحلیل حافظ بدون شناخت زبان فارسی قرن هشتم، علوم قرآنی، بلاغت عربی و تاریخ سیاسی دوره تیموریان ممکن نیست. حافظ، متفکری چندوجهی و آگاه به تحولات فکری زمان خود بود و شعر او نیازمند خوانشی دقیق و متنی است، نه صرفاً ذوقی و احساسی.
علیاییمقدم در پایان خاطرنشان کرد: فهم حافظ، در حقیقت فهم زبان، تاریخ و فرهنگ ایران است و هرگونه اسطورهسازی درباره او، ما را از شناخت درست این شاعر جاودانه دور میکند.
